TimeShift: Αυτόματο backup και επαναφορά του Linux με ένα κλικ

Σκεφτείτε όλες τις περιπτώσεις που το σύστημα σας δεν ξεκινούσε, η μετά από κάποια λανθασμένη ρύθμιση που δεν θυμάστε πότε την κάνατε, το σύστημα άρχισε να είναι ασταθές. Εκείνη την ώρα δεν θα θέλατε να γυρίσετε τον χρόνο πίσω; Ε λοιπόν με το TimeShift μπορείτε.

Είτε είστε αρχάριος είτε έμπειρος χρήστης, κάποια στιγμή θα χρειαστείτε μια λύση δημιουργίας αντιγράφων ασφαλείας του λειτουργικού συστήματος. Αυτό το αντίγραφο είναι που θα σας γλυτώσει χρόνο από το να στήσετε από την αρχή το λειτουργικό σύστημα σας (ιδιαίτερα χρήσιμο για χρήστες rolling διανομών) . Όπως πάντα, το κακό θα συμβεί ακριβώς την στιγμή που χρειάζεστε τον υπολογιστή σας να δουλεύει όσο τίποτα άλλο.

Σε αυτό το σημείο έρχεται το TimeShift το οποίο φροντίζει αυτόματα να δημιουργεί αντίγραφα ασφαλείας του λειτουργικού και σας επιτρέπει να επαναφέρετε το σύστημα Linux με ένα κλίκ. Με άλλα λόγια δημιουργεί σημεία επαναφοράς συστήματος.

Τι Δεν κάνει το TimeShift

Θα ξεκινήσω ανάποδα ξεκαθαρίζοντας εξαρχής για πιο σκοπό πρέπει να χρησιμοποιείτε το TimeShift. Το λογισμικό αυτό, αν και έχει την δυνατότητα (θα το δούμε παρακάτω), είναι ένα λογισμικό για το λειτουργικό σας σύστημα και ΟΧΙ για τα αρχεία σας, τα έγγραφά σας, την μουσική, τα βίντεο και τις φωτογραφίες σας.

Ρωτήστε τον εαυτό σας: Θέλετε ένα λογισμικό το οποίο την χειρότερη στιγμή θα είναι εκεί για να επαναφέρει το Linux σας σε προηγούμενη λειτουργική κατάσταση; Αν ΝΑΙ τότε χρειάζεστε το TimeShift.

Αν δεν σας νοιάζει που το λειτουργικό σας σύστημα δεν ξεκινάει λόγο πχ μιας προβληματικής αναβάθμισης η κάποιας ρύθμισης που κάνατε, αλλά σας ενδιαφέρουν μόνο τα αρχεία και τα προσωπικά σας δεδομένα τότε καλύτερα να χρησιμοποιήσετε ένα από αυτά που αναφέρουμε στην ενότητα «Αντίγραφα Ασφάλειας«

Τι Μπορεί να κάνει το TimeShift

Ας δούμε τώρα τον πραγματικό σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκε η εφαρμογή. Για να καταλάβουμε σε τι μπορεί να μας φανεί χρήσιμο το TimeShift, θέλω να σκεφτείτε τι θα κάνατε στην περίπτωση που :

• Σενάριο 1: Κάνατε τις αναβαθμίσεις σας, κλείσατε τον υπολογιστή και την επόμενη μέρα που ανοίξατε τον υπολογιστή διαπιστώνετε ότι πάει να ξεκινήσει το λειτουργικό αλλά δεν εμφανίζεται η επιφάνεια εργασίας.
• Σενάριο 2: Είδατε ένα άρθρο σχετικά με ένα γραφικό περιβάλλον το οποίο περιλαμβάνει και οδηγίες εγκατάστασης. Αντιγράφετε μια-μια τις εντολές (σιγά, τι μπορεί να πάει στραβά – αφού είναι στο ίντερνετς σωστά θα είναι) και μόλις κάνετε επανεκκίνηση…. τζίφος…
• Σενάριο 3: Ανοίγετε τον υπολογιστή μετά από δοκιμές με τον πυρήνα Linux η με την δοκιμή κάποιου driver και βλέπετε ότι δεν ξεκινάει καν.
• Σενάριο 4: Αγοράσατε έναν νέο υπολογιστή και θέλετε να μεταφέρετε ολόκληρο το λειτουργικό σας σύστημα από τον παλιό στο νέο υπολογιστή;

Ωραία, θα μου πείτε θα μπω με Chroot και θα σώσω το σύστημα μου χωρίς format.

Τι γίνεται όμως αν αυτό συμβεί σε υπολογιστή κάποιου συγγενή σας ή απλά δεν ξέρετε τι να κάνετε μέσα σε ένα περιβάλλον Chroot; Όλα αυτά που είπα στα σενάρια, μπορούν να λυθούν εάν έχετε το TimeShift.

Το TimeShift για Linux είναι μια εφαρμογή που παρέχει λειτουργίες παρόμοιες με τη λειτουργία Επαναφορά Συστήματος στο Windows και το εργαλείο Time Machine στο Mac OS. Με λίγα λόγια, λαμβάνει «στιγμιότυπα» του λειτουργικού  συστήματος σε τακτά χρονικά διαστήματα (η όποτε το ορίσετε εσείς). Αυτά τα στιγμιότυπα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να αποκαταστήσουν το σύστημά σας ώστε να ακυρώσουν όλες τις επιβλαβείς αλλαγές που μπορεί να έχετε κάνει στο σύστημα.

Χαρακτηριστικά του TimeShift

Τεχνικά χαρακτηριστικά

Το TimeShift χρησιμοποιεί την τεχνολογία rsync για την δημιουργία σημείων επαναφοράς με αποτέλεσμα να αποθηκεύονται σε αυτά ΜΟΝΟ οι αλλαγές του συστήματος και τα αντίγραφα να μην μεγαλώνουν σε μέγεθος. Από την άλλη αν έχετε διαμορφώσει το σύστημα σας με BTRFS, τότε μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα snapshots του BTRFS.

Τα στιγμιότυπα αποθηκεύονται από προεπιλογή στο διαμέρισμα του συστήματος (root) στη διαδρομή /timeshift. Ας δούμε όμως τα χαρακτηριστικά που ενδιαφέρουν έναν αρχάριο, καθημερινό χρήστη.

Ελάχιστες ρυθμίσεις

Η λειτουργία TimeShift απαιτεί ελάχιστη ρύθμιση. Μάλιστα μπορείτε απλά να πατήσετε «Next-Next-Next» χωρίς να αλλάξετε τίποτα. Απλά εγκαταστήστε το, εκτελέστε το για πρώτη φορά (όπως θα δούμε παρακάτω) και πάρτε το πρώτο στιγμιότυπο του Linux λειτουργικού σας. Η λήψη αντιγράφων θα ρυθμιστεί αυτόματα ενώ ο αριθμός των στιγμιοτύπων μπορεί να τροποποιηθεί εύκολα από τις Ρυθμίσεις του TimeShift.

Στιγμιότυπα εκκίνησης

Το TimeShift μας δίνει την δυνατότητα να δημιουργούνται αυτόματα στιγμιότυπα 10 λεπτά μετά την είσοδό μας στην επιφάνεια εργασίας. Τα «στιγμιότυπα εκκίνησης» όπως λέγονται παρέχουν ένα πρόσθετο επίπεδο δημιουργίας αντιγράφων ασφαλείας ώστε αν η επιφάνεια εργασίας μας φορτώσει κανονικά και μπορούμε να δουλέψουμε, αυτό αποτελεί ένα καλό στιγμιότυπο για χρήση σε περίπτωση που κάποια από τις επόμενες επανεκκινήσεις αντιμετωπίσουμε κάποιο πρόβλημα.

Στιγμιότυπα μόνο όταν απαιτείται !

Με το TimeShift μπορείτε επίσης να ρυθμίσετε ωριαία, ημερήσια, εβδομαδιαία και μηνιαία επίπεδα λήψης στιγμιοτύπων. Το θετικό είναι ότι το TimeShift όταν εκτελείται λαμβάνει στιγμιότυπα μόνο όταν χρειάζεται – όταν έχουν γίνει αλλαγές στο σύστημα (π.χ. ενημερώσεις συστήματος).

Επίσης το TimeShift αποφεύγει τη σπατάλη χώρου στον δίσκο, χρησιμοποιώντας ετικέτες για τη διατήρηση των επιπέδων δημιουργίας αντιγράφων ασφαλείας που αναφέραμε. Κάθε στιγμιότυπο έχει μόνο ένα αντίγραφο στο δίσκο και θα φέρει ετικέτα ως «καθημερινό», «μηνιαίο» κλπ. Η θέση του στιγμιότυπου θα έχει ένα σύνολο φακέλων («Μηνιαία», «Καθημερινά» κλπ) για κάθε επίπεδο δημιουργίας αντιγράφων με συμβολικούς συνδέσμους τα οποία αντιστοιχούν στα πραγματικά στιγμιότυπα που έχουν επισημανθεί με το επίπεδο αντιγράφου.

Τρόποι επαναφοράς συστήματος

Το σύστημα σας μπορείτε να το επαναφέρετε σε μια προηγούμενη κατάσταση είτε από το τρέχον σύστημα σας ανοίγοντας την εφαρμογή και πατώντας «Επαναφορά» είτε από ένα LiveUSB.

Στην δεύτερη περίπτωση, που είναι η έσχατη περίπτωση, απλά βάζετε το USB και ξεκινάτε το σύστημά σας με ένα π.χ. Live Ubuntu στο οποίο κάνετε εγκατάσταση το TimShift και στην συνέχεια ανοίγετε απλά την εφαρμογή και του δείχνετε που βρίσκεται ο φάκελος /timeshift.

Αλλαγή διανομής και επιστροφή στην προηγούμενη

Αν έχετε τον φάκελο timeshift σε κάποιον εξωτερικό δίσκο τότε αυτό σας δίνει και ένα επιπλέον πλεονέκτημα. Για να το καταλάβετε καλύτερα σκεφτείτε το παρακάτω σενάριο.

Ας πούμε ότι χρησιμοποιείτε αυτήν τη στιγμή το Ubuntu και αποφασίσατε να δοκιμάσετε το Linux Mint. Πρώτα παίρνετε ένα τελευταίο στιγμιότυπο του Ubuntu και μεταφέρετε τον φάκελο /timeshift σε εξωτερικό δίσκο ή άλλο διαμέρισμα που δεν θα πειράξετε κατά την εγκατάσταση του Linux Mint. Έπειτα εγκαθιστάτε το Linux Mint στο σύστημά σας και το δοκιμάζετε ας πούμε για μια εβδομάδα πριν αποφασίσετε να πάτε πίσω στο Xubuntu.

Όταν αποφασίσετε οτι θέλετε να επιστρέψετε στο Ubuntu, με τη χρήση του TimeShift μπορείτε απλά να επαναφέρετε το στιγμιότυπο της περασμένης εβδομάδας και στο τέλος θα έχετε πάλι το Ubuntu σας όπως ήταν πριν. Το TimeShift θα φροντίσει για την επανεγκατάσταση του bootloader (GRUB2) και άλλων λεπτομερειών.

Αυτόματη Εξαίρεση αρχείων

Το TimeShift έχει σχεδιαστεί εξορισμού για να «προστατεύει» μόνο τα αρχεία και τις ρυθμίσεις του συστήματος. Όπως είπαμε παραπάνω, τα δεδομένα χρήστη /home/user/, όπως έγγραφα, εικόνες και μουσική, εξαιρούνται από προεπιλογή. Αυτό έχει δύο πλεονεκτήματα:

1. Δεν χρειάζεται να ανησυχείτε για την τροποποίηση/αντικατάσταση των αρχείων σας όταν επαναφέρετε ένα προηγούμενο στιγμιότυπο. Με άλλα λόγια τα αρχεία σας θα είναι όπως ήταν λίγο πριν την επαναφορά, άσχετα αν εσείς επαναφέρετε το λειτουργικό σε στιγμιότυπο ενός μηνός.
2. Η συλλογή μουσικής και βίντεο δεν θα σπαταλήσει χώρο στη συσκευή δημιουργίας αντιγράφων ασφαλείας. Σε γενικές γραμμές ένα Linux λειτουργικό σύστημα, μαζί με τα προγράμματα που έχετε δεν θα ξεπερνάει τα 5-10GB. Αντίθετα τα προσωπικά σας αρχεία μπορεί να είναι πάνω από 60GB οπότε δεν έχει νόημα να σπαταλάμε χώρο στον δίσκο που δημιουργούμε αντίγραφα του λειτουργικού μας συστήματος.

Παρόλα αυτά, αν π.χ. ενδιαφέρεστε να διατηρήσετε και τις ρυθμίσεις των εφαρμογών σας όπως τις έχετε διαμορφώσει αυτό μπορείτε να το κάνετε από τις ρυθμίσεις του TimeShift. Έτσι π.χ. αν δεν θυμάστε πια ρύθμιση που κάνατε σε μια εφαρμογή και η οποία δημιουργεί πρόβλημα, μπορείτε να το επαναφέρετε σε μια προηγούμενη λειτουργική κατάσταση.

Εγκατάσταση TimeShift

Αν έχετε Linux Mint 18.3+, δεν χρειάζεται να εγκαταστήσετε τίποτα, μιας και το TimeShift είναι ήδη στο σύστημά σας.

Για να το εγκαταστήσετε, εάν έχετε Ubuntu η επίσημα παράγωγα μπορείτε να προσθέσετε την πηγή του για να λαμβάνετε ενημερώσεις, οπότε ανοίξτε ένα τερματικό και δώστε:

sudo apt-add-repository -y ppa:teejee2008/ppa
sudo apt update
sudo apt install timeshift

Αν έχετε Arch, μπορείτε να το εγκαταστήσετε από το AUR. Για άλλες διανομές, μπορείτε να κατεβάσετε το εκτελέσιμο που δημιούργησε ο προγραμματιστής του.

Χρήση του TimeShift για δημιουργία σημείων επαναφοράς

Αφού το κάνετε εγκατάσταση, ανοίξτε το και θα σας ζητήσει το password σας

Αφού πατήσετε Next στην πρώτη οθόνη, θα κάνει έναν έλεγχο του δίσκου σας. Έπειτα σας εμφανίζει τον δίσκο στον οποίο θα γίνεται η αποθήκευση των στιγμιότυπων, οπότε και πατάτε Next.

Στην συνέχεια σας προτρέπει να επιλέξετε αν συμφωνείτε να γίνεται η αποθήκευση στιγμιότυπων του λειτουργικού συστήματος κάθε μέρα, οπότε και πατάτε Next.

Τέλος σας εμφανίζει μια περίληψη των δυνατοτήτων του TimeShift οπότε και πατάτε Finish.

Μόλις πατήσετε Finish, θα ανοίξει το κεντρικό παράθυρο του TimeShift οπότε θα πρέπει να φτιάξετε το πρώτο στιγμιότυπο του λειτουργικού σας συστήματος πατώντας Create. Η πρώτη δημιουργία σημείου επαναφοράς θα διαρκέσει περίπου ένα τέταρτο με μισή ώρα ανάλογα με τις επιδόσεις του υπολογιστή σας.

Επίλογος

Μόλις ολοκληρωθεί η πρώτη δημιουργία σημείου επαναφοράς με το TimeShift, μπορείτε να κλείσετε την εφαρμογή και να την ξεχάσετε εντελώς !. To TimeShift θα κάνει την δουλειά του στο παρασκήνιο χωρίς να σας ενοχλεί αλλά ούτε να επηρεάζει τις επιδόσεις του συστήματός σας. Αυτό διότι όπως είπα, αν υπάρχουν αλλαγές στο σύστημά σας από την τελευταία φορά που δημιουργήθηκε το στιγμιότυπο, τότε και μόνο τότε θα δημιουργήσει στιγμιότυπο που αφορά μόνο τις αλλαγές αυτές και όχι ξανά όλο το λειτουργικό σύστημα.

Γενικά το TimeShift είναι ένα αξιόπιστο λογισμικό και αρκετά «ώριμο – ασφαλές» και γιαυτό τον λόγο είναι προεγκατεστημένο στο Linux Mint. Όσοι το χρησιμοποιούμε θα μας γλιτώσει αρκετές εργατοώρες, οπότε το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε είναι ένα μικρό κέρασμα μέσω PayPal στον δημιουργό του επισκεπτόμενοι τους συνδέσμους στο τέλος της επίσημης σελίδας του (δείτε παραπομπές) ή από την εφαρμογή TimeShift, πατώντας Menu –> Donate.

---

Παραπομπές:

• TimeShift