Κρυπτονόμισμα | Πως θα ξέρεις αν κάποιο crypto coin – token είναι απάτη η όχι

Αν νομίζεις ότι η αγορά των κρυπτονομισμάτων έχει ωριμάσει επειδή έχουν ξεσκαρταριστεί όλες οι απατεωνιές του τελευταίου bull run και έχουν μείνει μόνο αξιόλογα projects που έχουν κάτι να προσφέρουν, τότε άλλαξε πλευρό γιατί θα πιαστείς. Παραθέτω 9 φίλτρα (κανόνες) μέσα από τα οποία πρέπει να περάσεις κάθε νέο και πολλά υποσχόμενο κρυπτονόμισμα.

Σε κάθε περίοδο bull run των κρυπτονομισμάτων, βλέπω το ίδιο πράγμα να επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά.

Εμφανίζονται π.χ.

100 projects,
από τα οποία τα 10 έχουν να επιδείξουν κάποια χρήσιμα εργαλεία για την βιομηχανία του blockchain
και από αυτά τα 10 μόνο τα 3 καταφέρνουν να τα πραγματοποιήσουν.

Σαν να μην έφτανε αυτό το δαρβινικό πεδίο μάχης όπου ο πιο χρήσιμος επιβιώνει, εμφανίζονται και οι σπεκουλάτορες που «παίζουν» με την τιμή των κρυπτονομισμάτων που χρησιμοποιούν αυτά τα 100 projects και χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί την μάνα.

Τι να προσέξεις στα κρυπτονομίσματα και πως να καταλάβεις ποιο είναι scam

Παρακάτω σου παραθέτω 9 σημεία, φίλτρα, κανόνες (όπως θες πες τα) μέσα από τα οποία θα πρέπει να «διυλίσεις» όποια project θες να επενδύσεις. Δεν είναι δικά μου, αλλά ούτε και ανήκουν σε κάποιον. Είναι κάποιοι άγραφοι κανόνες που σου μεταφέρονται από παλιούς και τα αποδέχεσαι μετά από πολύ «ξύλο» στην πιάτσα των κρύπτονομισμάτων. Αν έχεις ακούσει για τον όρο «fundamentals«, ε λοιπόν τα παρακάτω ανήκουν σε αυτή την κατηγορία και θα μάθεις να τα χρησιμοποιείς.

Σε κάποια από τα δελεαστικά project κρυπτονομισμάτων, θα δεις ότι παραβιάζονται 1 ή 2 ενώ σε άλλα ίσως και όλα. Αυτά τα «red flags», όσο περισσότερα είναι για κάποιο project, τόσο περισσότερο θα πρέπει να είσαι προσεκτικός με αυτό.

Οι 9 κανόνες για να καταλάβεις αν κάποιο κρυπτονόμισμα είναι scam έχουν να κάνουν με:

Περιεχόμενο και Τεκμηρίωση
Ομάδα
Ανάπτυξη
Χρονοδιάγραμμα
Tokenomics
Συνεργασίες
Κοινότητα
Κοινωνικά Δίκτυα
Ειδήσεις & Νέα

Πάμε λοιπόν να τα δούμε ένα ένα. Πριν ξεκινήσω όμως, πάρε ένα χαρτί και μολύβι και γράψε ένα project κρυπτονόμισματος που σε ενδιαφέρει και καθώς διαβάζεις, προσπάθησε να το περάσεις από τα φίλτρα που σου παραθέτω. Κάθε φορά που θα σκαλώνει σε κάποιο σημείο, σημείωσέ το στο χαρτί και διερεύνησέ το αργότερα να δεις γιατί χωλαίνει το πράγμα.

1 – Περιεχόμενο και Τεκμηρίωση

Κάθε project κρυπτονομίσματος ξεκινάει με την παραδοχή «Οι άλλοι δεν βρήκαν λύση στο τάδε πρόβλημα, εμείς το έχουμε».

Οπότε το πρώτο πράγμα που κάνεις είναι να ελέγξεις την ιστοσελίδα του project. Όσο και να σου φαίνεται περίεργο, υπήρξαν project που δεν είχαν καν ιστοσελίδα ! Αν δεν έχει ιστοσελίδα… στροφή και όπου φύγει φύγει ! Δεν χρειάζεται ΚΑΝ να ελέγξεις τους υπόλοιπους κανόνες.

Έστω όμως ότι έχει ιστοσελίδα και μπαίνεις μέσα όπου και ψάχνεις δύο πράγματα:

whitepaper
documentation

Θα μου πεις:

«Μα … δεν ξέρω Αγγλικά»

Και θα σου πω… «Σήκω φύγε από αυτό τον χώρο… γιατί είσαι απλά η δεξαμενή ρευστότητας και δεν το έχεις πάρει χαμπάρι». Δυστυχώς τα αγγλικά είναι must γιατί στον χώρο των κρυπτονομισμάτων ισχύει το «Μην εμπιστεύεσαι, επαλήθευσε». ΑΝ δεν μπορείς να το κάνεις ο ίδιος τότε πάντα θα είσαι αυτό που ονομάζω «liquidity fool«.

Αν όμως γνωρίζεις αγγλικά, τότε διαβάζοντας τα περιεχόμενα της τεκμηρίωσης και του whitepaper τους, θα πρέπει να δεις αν όντως διαθέτουν την γνώση για να λύσουν το πρόβλημα στο οποίο αναφέρονται καθώς αυτό θα φαίνεται από το πόσο καλά μπορούν να μεταδώσουν στον απλό αναγνώστη το πρόβλημα αλλά και την λύση.

Αν καθώς διαβάζεις, εντοπίσεις γραμματικά, ορθογραφικά και συντακτικά λάθη τότε αυτό δείχνει μια βιασύνη από μέρους τους, έλλειψη επιμέλειας και προσοχής για το τελικό προϊόν. Επίσης η συχνή χρήση τσιτάτων λέξεων όπως ορολογίες που σχετίζονται με επενδύσεις, χρηματιστήρια, trending θεματολογίες όπως τρέχοντα κοινωνικά ή πολιτικά θέματα, την οικολογία, την ενέργεια, ή την χρησιμότητα του project στον χώρο των κρυπτονομισμάτων ή και αναφορές σε προοπτικές της τιμής να πάει «to the moon», τότε να είσαι σίγουρος ότι το rug pull είναι ήδη προγραμματισμένο.

Τέλος, αν η ιστοσελίδα τους έχει εικόνες, σχεδιασμό παρόμοιο με άλλα πρότζεκ, ή αν το νέο κρυπτονόμισμα που βρήκες μιλάει για «μοναδικό στο είδος του» εγχείρημα, ή διαβάσεις προτάσεις και παραγράφους που λες «κάπου το έχω ξαναδιαβάσει με άλλες λέξεις αυτό» τότε ΌΛΑ αυτά πρέπει να σου χτυπάνε καμπανάκι.

save the kids scam — https://en.wikipedia.org/wiki/Save_the_Kids_token

Μπορείς να πάρεις τις προτάσεις, τις εικόνες κλπ, να τα βάλεις στο Google και να διασταυρώσεις σε λίγα δευτερόλεπτα και να δεις αν έχουν χρησιμοποιηθεί και αλλού ή είναι original.

Αν τα παραπάνω είναι ΟΚ τότε προχωράς παρακάτω

2 – Ομάδα

Είδες λοιπόν παραπάνω την βιτρίνα (ιστοσελίδα, whitepaper, documentation) του «μαγαζιού» και μέχρι στιγμής φαίνεται legit οπότε πας να δεις ποιοι είναι πίσω από αυτό το «gem» αλλά διαπιστώνεις ότι οι founders:

Χρησιμοποιούν nicknames και όχι πραγματικά ονόματα
Ή χρησιμοποιούν χακερίστικα ψευδώνυμα
Έχουν link για τον λογαριασμό τους σε κάποιο twitter κλπ. που έχει χιλιάδες followers αλλά ελάχιστη συμμετοχή

Η μια είναι … η μούσα της ομάδας, ο άλλος είναι YOLO …. και ο λογιστής είναι ήδη φευγάτος σε άγνωστο νησί… καλά θα πάει αυτό…

Τότε πρέπει να ρωτήσεις τον εαυτό σου, «αν ήμουν εγώ στην θέση τους»,

δεν θα ήθελα να γίνω γνωστός για το project μου ως founder ;
δεν θα ήθελα να δεχτώ προτάσεις συνεργασίας και μελλοντικούς επενδυτές ;
και επομένως να έχω το ονοματεπώνυμο μου μαζί με ένα βιογραφικό ;

Αν η απάντησή σου είναι ΝΑΙ πρέπει να φαίνεται επώνυμα το ποιοι είναι οι founders του project, τότε καταλαβαίνεις γιατί βρωμάει ένα κρυπτονόμισμα με ανώνυμα μέλη. Βέβαια εδώ θα πεταχτείς να πεις:

«Ναι αλλά για τον Satoshi δεν λες τίποτα που είναι ανώνυμος ε;»

Αν διαβάσεις το «Πώς ξεκίνη σ αν όλα με το Bitcoin Genesis Block» θα καταλάβεις ότι η διαφορά του Satoshi από τους άλλους πατέρες των shitcoins είναι ότι… ο Satoshi το δημοσίευσε, έκανε την πρώτη δοκιμή, το παρέδωσε στην ανθρωπότητα και είπε :

«Αντε γειά τώρα… γατάκια» και εξαφανίστηκε:

3 – Ανάπτυξη

Έφτασες εδώ λοιπόν, αφού είδες ότι τα «χαρτιά» των founders είναι ΟΚ και πας να δεις πως υλοποιείται το project και βλέπεις:

Δεν υπάρχει ούτε μια γραμμή κώδικα δημοσιευμένη σε κάποιο Github, Gitlab κλπ
Δεν μπορείς να βρεις το ιστορικό των προγραμματιστών (που έχουν δουλέψει παλιότερα, βιογραφικό κλπ)
Έχουν αναθέσει σε εξωτερικούς συνεργάτες – προγραμματιστές την ανάπτυξη του κώδικα
Δεν έχουν έστω ένα ελάχιστο βιώσιμο προϊόν κατά την έναρξη της πώλησης του coin/token/NFT τους για άντληση κεφαλαίων ώστε να δοκιμάσεις τουλάχιστον κάτι και να δεις αν έχει potential
Ο κώδικας (αν υπάρχει) είναι αντιγραφή άλλου project με ελάχιστες τροποποιήσεις (βάζεις το contract adress του project στο https://tokensniffer.com/ και σου εμφανίζει αν είναι αντιγραφή, της αντιγραφής, ώ αντιγραφή)

τότε καταλαβαίνεις ότι οι «πατέρες» του project εστιάζουν στο… μαρούλι παρά στο καρούλι (που είναι και χρήσιμο)

4 – Χρονοδιάγραμμα

Η ανάπτυξη μιας εφαρμογής, κάποιου πρωτοκόλλου κλπ απαιτεί χρόνο. Μια ομάδα που έχει ξεκάθαρους στόχους με τους οποίους θέλει να βρεί μια λύση για το πρόβλημα που αναφέρονται στο whitepaper και σε όλη την ιστοσελίδα τους, θα πρέπει να έχει θέσει συγκεκριμένο χρονικό ορίζονται για την επίτευξη αυτών των στόχων.

Αν αντιθέτως από τα παραπάνω εσύ συναντήσεις:

Ανύπαρκτο χρονοδιάγραμμα ή υπερβολικές υποσχέσεις για μεγάλα επιτεύγματα σε σύντομο χρονικό διάστημα
Ασυνεπείς και/ή μη τεκμηριωμένες ενημερώσεις προόδου
Συμπεριφορά με την οποία χάνουν συνεχώς προθεσμίες
Πολύ… χαλαρό… χρονοδιάγραμμα με ανεπαρκείς λεπτομέρειες ή ορόσημα
Μη ενημέρωση του χρονοδιαγράμματος όταν λήγουν οι προθεσμίες ή, το πιο σημαντικό, όταν αυτές χάνονται

τότε θα πρέπει να αντιληφθείς ότι το όλο πλάνο τους είναι YOLO…

5 – Tokenomics

Εδώ και αν γίνεται «πάρτι» ! Τα tokenomics σε γενικές γραμμές καθορίζουν το πως θα γίνει η παραγωγή του αέρα κοπανιστ… εε… του κρυπτονομίσματος ήθελα να πω και το πως θα διανεμηθεί στους καταναλωτές. Για να γίνει δελεαστικό το κρυπτονόμισμα, συνήθως παρέχονται διάφορα κίνητρα για την αγορά του αλλά και για την μακροπρόθεσμη κατοχή τους… το hodling όπως λέμε τα οποία συνήθως τα βάζεις σε κάποιο πρόγραμμα staking.

Για παράδειγμα ένα σταθερό ή κυμαινόμενο ετήσιο επιτόκιο σε staking που δεν ξεπερνάει τα 4-5%, είναι σε γενικές γραμμές υγειές σύστημα επιβράβευσης. Φυσικά υπάρχουν και πάνω από 10% σε κάποια μεγάλα project τα οποία όντων μπορούν να τα υποστηρίξουν και βασίζονται σε επιτεύξιμους στόχους ενώ παράλληλα το project έχει κάποιο προϊόν από το οποίο μπορεί να τροφοδοτεί τέτοια μεγέθη επιβράβευσης.

Επίσης, όταν ξεκινάει ένα νέο έργο, υπάρχουν κίνδυνοι αποτυχίας που σχετίζονται με τον χρόνου που αφιερώνεται στην ανάπτυξη (θα μπορούσε να πάει χαμένος) και την χρηματοδότησή του (χάνονται κεφάλαια). Φυσικά, όσοι αναλαμβάνουν αυτό το ρίσκο (ιδρυτές, πρώτοι επενδυτές και εργαζόμενοι, a.k.a πατέρες) θα πρέπει να ανταμειφθούν για το ρίσκο που αναλαμβάνουν στην περίπτωση που όλα πάνε καλά. Εδώ λοιπόν μπαίνει στο παιχνίδι το λεγόμενο Vesting (κατοχύρωση).

messari initial token allocations for public blockchains — *Lies, damned lies, and statistics*

Η κατοχύρωση αυτή αναφέρεται στο κλείδωμα/κατανομή στα κύρια μέλη που συμμετέχουν στο έργο, ενός συγκεκριμένου ποσοστού της μέγιστης κυκλοφορίας (Maximum supply) του κρυπτονομίσματος πριν από την δημόσια προσφορά (συνήθως αυτό το ποσοστό είναι 20 με 25%). Αυτή όμως η ποσότητα κρυπτονομισμάτων, μεταφέρεται αυτόματα (είναι στο contract) σε αυτά τα μέλη μετά από μια ορισμένη χρονική περίοδο γνωστή ως Vesting Period.

Αν στα παραπάνω εσύ συναντήσεις:

Ένα μεγάλο μέρος του Maximum supply να κατανέμεται στην ομάδα
Ένα μεγάλο μέρος του Maximum supply να κατανέμεται σε επενδυτές ή μέσω κλειστών κύκλων αρχικής προσφοράς σε πολύ μειωμένη τιμή
Ένα κρυπτονόμισμα που σου λέει «πάρε 10% ετησίως αν τα βάλεις σε staking, αλλά αν πουλήσεις θα χρεωθείς 5% για την δεξαμενή ρευστότητας και 5% για διανομή σε αυτούς που τα κάνουν staking»
Σύντομες ή και ανύπαρκτες Vesting Periods για την ομάδα και/ή τους πρώτους επενδυτές (άρα τα έχουν εξαρχής και τα πουλάνε στα καπάκια και όποτε θέλουν)
Προγραμματισμένη «καύση» ποσοστού κρυπτονομισμάτων από το Maximum supply για λόγους αποπληθωρισμού ενώ στην πραγματικότητα ο σκοπός είναι η χειραγώγηση τιμής (το έχουμε δει σε διάφορα επίσημα coins ανταλλακτηρίων)
Ενσωμάτωση «proxy contract» που επιτρέπει στους πατέρες την αλλαγή της λειτουργικότητας, όπως παύση συναλλαγών ή την χειραγώγηση του ποσοστού των διαθέσιμων κρυπτονομισμάτων
Λάθη στα «μαθηματικά» που περιγράφουν στις σελίδες tokenomics και σε γραφήματα που εμφανίζουν για την κατανομή των κρυπτονομισμάτων

τότε ναι, δεν είναι αθώα λαθάκια… είναι ένας όμορφα προγραμματισμένος τρόπος για να σε χρησιμοποιήσουν ως δεξαμενή ρευστότητας την οποία θα στραγγίξουν με του που βρούνε ευκαιρία.

6 – Συνεργασίες

Οι συνεργασίες με μεγάλα ονόματα του παραδοσιακού οικονομικού χώρου, δίνει φυσικά μια αίσθηση σιγουριάς αλλά θέλει μεγάλη προσοχή και διασταύρωση αυτών των στοιχείων.

Αν λοιπόν δεις:

Αναφορά σε συνεργάτες με εταιρείες επενδύσεων, Venture Capital, Angel Investores κλπ που όμως δεν έχουν καν παρουσία στο διαδίκτυο ή έχουν αλλά είναι λίγο «σκιερή» αυτή η παρουσία,
Τα λογότυπα των συνεργατών στον ιστότοπο του project, δεν έχουν κάποιο link στον εν λόγω συνεργάτη
Δηλωμένες συνεργασίες που μπορούν να αποδειχθούν ψευδείς με μια απλή επικοινωνία με αυτούς

τότε είναι σαν αυτό που λέμε στην Ελλάδα … «ξες πoιoν ξέρω γω ρε;»… έ άλλο τόσο έμπιστες είναι αυτές οι υποτιθέμενες αναφορές σε συνεργασίες.

7 – Κοινότητα

Μια κοινότητα που πιστεύει στο project και την δυναμική του, χρειάζεται να μπορεί να επικοινωνεί με τους «πατέρες» του project. Πριν λοιπόν επενδύσεις χρόνο και κόπο στο project, τότε δοκίμασε για μια βδομάδα μόνο, να γραφτείς ή και να διαβάσεις αναρτήσεις που κάνουν τα άλλα μέλη της κοινότητας με σκοπό να πιάσεις τον παλμό του project.

Σε περίπτωση που δεις :

Την ομάδας ανάπτυξης, να μην είναι ποτέ διαθέσιμη για απευθείας συνομιλία με τα μέλη της κοινότητας
Διαχειριστές κοινότητας που σε κανάλια Telegram και Discord να μην είναι μέλη της ομάδας ανάπτυξης αλλά να ενεργούν ως διαμεσολαβητές
Απαγόρευση ή αποκλεισμό ατόμων που κάνουν ερωτήσεις ή εγείρουν εύλογες ανησυχίες
Απόρριψη οποιωνδήποτε ανησυχιών σχετικά με το έργο ως FUD αντί να παρέχουν απαντήσεις και τεκμηριωμένα αντεπιχειρήματα για την απόρριψη αυτών των ανησυχιών

τότε καταλαβαίνεις ότι κάτι βρωμάει στην όλη υπόθεση.

8 – Κοινωνικά Δίκτυα

Στα κοινωνικά δίκτυα, τα project που έχουν να επιδείξουν ένα αξιόλογο προϊόν, αφιερώνουν αρκετό χρόνο για να αναρτούν ποιοτικό περιεχόμενο, με προσεκτικά μελετημένες διατυπώσεις και επαγγελματική σοβαρότητα.

Αντίθετα οι ύποπτοι λογαριασμοί:

Εμφανίζουν υψηλό αριθμό από followers με συγκριτικά χαμηλό επίπεδο αλληλεπίδρασης με τις αναρτήσεις τους
Έχουν μικρός χρόνος ύπαρξης αλλά αδικαιολόγητα μεγάλο αριθμό από followers
Είναι πολύ παλιότεροι από το αναμενόμενο για την ηλικία του έργου
Κάνουν πολλές αναρτήσεις με bot, δηλαδή παρόμοιες μορφές αναρτήσεων με σκοπό την χειραγώγηση της τιμής, ή την ενίσχυση του hype

οπότε τρόλαρε του λίγο για να δεις αν θα υπάρξει κάποια αντίδραση. Αν όχι μάλλον οι λογαριασμοί αυτοί είναι ψεύτικοι και θα πρέπει να απομακρυνθείς από αυτό το project.

9 – Ειδήσεις & Νέα

Το τελευταίο φίλτρο από το οποίο θα πρέπει να περάσει με επιτυχία το έργο που σε ενδιαφέρει είναι το πως προβάλλεται από άλλα «κανάλια» επικοινωνίας και ενημέρωσης. Σε αυτό το πεδίο έχει στηθεί ολόκληρη βιομηχανία από influencers οι οποίοι λαμβάνουν τεράστια ποσά για να διαφημίζουν οποιοδήποτε νέο shitcoin.

Θα πρέπει να προσέξεις όταν

Οι πηγές που αναφέρονται ή παρατίθενται στον ιστότοπο είναι χορηγούμενες (πληρωμένες) αναρτήσεις ή δελτία τύπου
Τα άρθρα σχετικά με το έργο από τα διάφορα μέσα ενημέρωσης και τους ινφλουένσερς επικεντρώνονται κυρίως στην παροχή πληροφοριών σχετικά με τις πωλήσεις του κρυπτονομίσματος ή την κερδοσκοπία σχετικά με την τιμή που μπορεί να φτάσει το κρυπτονόμισμα
Οι μόνες συνεντεύξεις που βρίσκεις από την ομάδα ανάπτυξης είναι τύπου «Ρώτα με ότι θες (AMA)» που βασίζονται σε κείμενο και όχι βιντεοσκοπημένες ή live εμφανίσεις
Τα λογότυπα διαφόρων μέσων ενημέρωσης που έχουν στo site σχετικά με πιθανές αναφορές στο project δεν παρέχουν σύνδεσμο στην πηγή του άρθρου στο οποίο τους αναφέρει

Πόσα καμπανάκια είναι αρκετά καμπανάκια ;

Εύλογα θα ρωτήσεις, αν οποιοδήποτε νέο project θα πρέπει να περάσει επιτυχώς από όλα τα 9 φίλτρα και τις υποκατηγορίες του ή τουλάχιστον από τα περισσότερα. Δυστυχώς δεν υπάρχει σωστή ή λάθος απάντηση διότι ακόμα και legit έργα, μπορεί να ζοριστούν σε κάποιο από τα φίλτρα που σου έδωσα.

Το ζήτημα δεν είναι λοιπόν πόσα φίλτρα αλλά να υπάρχουν φίλτρα και κριτική σκέψη για τις επιλογές που θα κάνεις. Φυσικά σε όσα περισσότερα αποτυγχάνει κάποιο project όλο και περισσότερο πλησιάζει στο ενδεχόμενο να είναι scam.

Με τον καιρό και δοκιμάζοντας τα 9 σημεία σε διάφορα project, θα αντιληφθείς ότι όσα εστιάζουν στην παραγωγή έργου και χρηστικότητας αντί στο να σε πείσει ότι θα κάνει 10x-100x ή 1000x, είναι αυτά τελικά που επιβιώνουν.

Σε περίπτωση που, εμπειρικά έχεις κατά νου και κάτι άλλο που πρέπει αν προσέξει κάποιος, τότε γράψε κάτω στα σχόλια για να εμπλουτίσω τους παραπάνω κανόνες για να είναι ακόμα πιο χρήσιμοι.

Παραπομπές: