Στο παρόν άρθρο θα δούμε πως δημιουργούμε λίστες, πως αφήνουμε κενές σελίδες αλλά και τα περίφημα minipages που θα μας λύσουν τα χέρια όσο προχωρούμε παρακάτω. Επιπλέον θα δούμε τι θα χρειαστούμε για τη δημιουργία πινάκων τόσο μαθηματικών όσο και κελιών.

Στα προηγούμενα άρθρα κάναμε σημαντικά βήματα προς τη δημιουργία επαγγελματικών κειμένων με άριστη μορφοποίηση και ταυτόχρονα καλαίσθητα στο μάτι. Ελπίζω ότι οι δυσκολίες που ενδεχομένως να συναντήσατε να έχουν ξεπεραστεί ούτως ώστε να κάνουμε ένα βήμα παραπάνω σήμερα στην παραμετροποίηση του preamble.

Μορφολογία κειμένου

Σήμερα θα δούμε μόνο ένα νέο πακέτο αλλά η σημασία του είναι μεγάλη, γιατί όσο καλύτερα κατανοηθεί η χρήση του, τόσο εύκολα θα μπορούμε να δημιουργήσουμε όμορφους και λειτουργικούς πίνακες με τα δεδομένα που θέλουμε, χωρίς να ανησυχούμε για το πως θα φαίνεται το κείμενο (αν κάθεται σωστά, αν θα είναι κεντραρισμένο κλπ). Το πακέτο αυτό είναι το mutirow.

Πριν ξεκινήσουμε…

…να αναφερθούμε σε κάποιες χρήσιμες εντολές για να ξεπεράσουμε τυχόν εμπόδια που μπορεί να παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια της ενασχόλησης μας με τη LaTeX. Είχαμε αναφέρει σε προηγόυμενο άρθρο ότι η LaTeX δεν καταλαβαίνει από κενά παραπάνω του ενός. Τόσο οριζόντια όσο και κατακόρυφα δεν θέλει να αφήνουμε αυθαίρετα όσα κενά κρίνουμε εμείς χωρίς αυτή να το γνωρίζει. Για αυτό το λόγο σήμερα θα μάθουμε δυο καινούριες εντολές για να λύσουμε αυτή την ενοχλητική της συνήθεια. Το \vspace και το \hspace θα μας γλιτώσουν όπως βλέπουμε και στον παρακάτω κώδικα του αρχείου που θα αναλυθεί σήμερα.

Η χρήση τους όπως και όλων των εντολών είναι \vspace{αριθμός με μονάδα μέτρησης} .

\vspace{12pt}

ομοίως θα χρησιμοποιηθεί σε ανάλογη περίπτωση και η εντολή \hspace. Επιπλέον θα δείτε στο preamble τη δημιουργία μιας νέας εντολής μέσω της χρήσης της εντολής \newcommand όπου δημιουργούμε την εντολή \blankpage για την εισαγωγή κενής σελίδας. Προσέχουμε ότι υπάρχει η γραμμή

\addtocounter{page}{-1}%

Δηλαδή η κενή σελίδα μας δε θα έχει αρίθμηση και η αρίθμηση θα συνεχιστεί κανονικά στην επόμενη σελίδα. Σημειωτέον ότι η νέα εντολή \blankpage πρέπει να εισαχθεί μόνο μετά την εντολή \newpage (η οποία όπως σαφώς διατυπώνει και το όνομα της δημιουργεί νέα σελίδα), γιατί αλλιώς θα χάσει η τρέχουσα σελίδα μας (αυτή που έχει κείμενο) την αρίθμηση της.

Κατά την προσφιλή συνήθεια μας θα παραθέσουμε τον κώδικα του σημερινού άρθρου και στη συνέχεια θα αναλύσουμε τις προσθήκες που έγιναν καθώς και τα παραγόμενα αποτελέσματα.

\documentclass[a4paper,titlepage,oneside,12pt]{article}
    \usepackage{fontspec}
    \usepackage{xunicode}
    \usepackage{xltxtra}
    \usepackage{xgreek}
    \usepackage{graphicx} %πακέτο για εισαγωγή γραφικών
    \usepackage{hyperref} %πακέτο για εισαγωγή υπερσυνδέσμων
    \usepackage{fancyhdr} %πακέτο για επικεφαλίδες στις σελίδες
    \usepackage{multicol} %πακέτο για πολλαπλές στήλες στο κείμενο
    \usepackage{amsmath}  %πακέτο για την εισαγωγή μαθηματικών συμβόλων
    \usepackage{multirow} %πακέτο για τη δημιουργία πινάκων
    \setlength{\columnsep}{1cm} % ορίζουμε την απόσταση μεταξύ των στηλών
    \parindent=0in  % Ενεργοποιήστε την ακόλουθη γραμμή αν δεν θέλετε στοίχιση στις νέες παραγράφους.
      
    \setmainfont[Mapping=tex-text]{GFS Didot}
    \setlength{\headheight}{15pt}
    \renewcommand{\figurename}{Εικόνα} %μετονομασία του υποτίτλου της εικόνας
    \newcommand\blankpage{% Δημιουργία εντολής για την εισαγωγή κενής σελίδας χωρίς αρίθμηση
    \null
    \thispagestyle{empty}%
    \addtocounter{page}{-1}%
    \newpage}
  
\title{Cerebrux - Μάθε παιδί μου Linux}
\author{Οι αναγνώστες μας}
\pagestyle{fancy}
  
    
      
\begin{document}
\newpage
\blankpage
  
\section{Το Λειτουργικό Σύστημα Linux} 
  
\begin{figure} [!hbp]
\centering
% Εξασφαλίζουμε το μέγιστο μέγεθος για την εικόνα, χωρίς να χαλάμε τις
% αναλογίες της. Το αρχείο πρέπει να βρίσκεται στο ίδιο directory
% με το αρχείο μας.
\includegraphics[width=1\linewidth]{linux-logo.png} 
\caption{Λογότυπο του Linux}
\end{figure}
  
\subsection{Ορισμός}
\textbf{Τι είναι το Linux;}
  
\textit{Το Linux (Λίνουξ) ή GNU/Linux (Γκνού/Λίνουξ),είναι ένα λειτουργικό σύστημα που αποτελείται από ελεύθερο λογισμικό. Η χρήση του είναι παρόμοια με αυτή του Unix, αλλά όλος ο πηγαίος κώδικας του έχει γραφτεί από την αρχή ως ελεύθερο λογισμικό υπό την ελεύθερη άδεια χρήσης GNU General Public License\footnote{\url{https://el.wikipedia.org/wiki/Linux}}}\\
Στη συνέχεια του κειμένου μας θα δούμε πως θα κάνουμε ένα δίστηλο, αλλά και πως θα σταματήσουμε τη παρούσα σελίδα προκειμένου να ξεκινήσουμε καινούρια.
\pagebreak
  
\begin{multicols}{2}
[
\section{Πως κάνουμε δίστηλο}
Εδώ μπορούμε να πούμε λίγα λόγια προτού ξεκινήσουμε το δίστηλο μας]
Το Linux συχνά προσφέρεται στο χρήστη σε διάφορες διανομές Linux. Χαρακτηριστικό των διανομών είναι η μεγάλη δυνατότητα παραμετροποίησης και επιλογής που προσφέρουν καθώς κάθε μια απευθύνεται σε διαφορετικό τύπο χρηστών. Ανάλογα με την φιλοσοφία που ακολουθεί κάθε διανομή μπορεί να δίνει μεγαλύτερη βάση στη φιλικότητα προς τον χρήστη, στις εφαρμογές πολυμέσων, την ευκολία παραμετροποίησης, απλότητα του συστήματος, μόνο ελεύθερο λογισμικό, χαμηλές απαιτήσεις σε πόρους, και άλλα.
\end{multicols}
  
Δημιουργός του πυρήνα Linux είναι ο Λίνους Τόρβαλντς, από το όνομα του οποίου
προήλθε και η ονομασία Linux. O Τόρβαλντς άρχισε να αναπτύσσει ένα αρχικό πυρήνα το 1991
χρησιμοποιώντας κώδικα από από το ακαδημαϊκό λειτουργικό σύστημα MINIX του Άντριου 
Τάνενμπάουμ, το οποίο και μετεξέλιξε ανεξάρτητα, και κατόπιν υιοθέτησε τα προγράμματα και βιβλιοθήκες
του λειτουργικού συστήματος GNU του Ρίτσαρντ Στάλλμαν. Πάνω στον αρχικό πυρήνα του
Τόρβαλντς έχουν εργαστεί χιλιάδες χρήστες, κοινότητες αλλά και εταιρείες. Λόγω της
συνύπαρξης του πυρήνα Linux και του συστήματος GNU στο σχηματισμό του Linux ως 
λειτουργικό σύστημα, συχνά το σύστημα αυτό αναφέρεται ώς GNU/Linux, 
όπως προτιμά το Ίδρυμα Ελεύθερου 
Λογισμικού
  
\pagebreak
\section{Εισαγωγή μαθηματικών συμβόλων}
\parindent=0in
Θα δούμε το ανάπτυγμα της ταυτότητας $(a+b)^2$
\begin{equation}
(a+b)^2=a^2+2ab+b^2
\end{equation}
εν συνεχεία το ανάπτυγμα της $(a-b)^2$
\begin{equation}
(a-b)^2=a^2-2ab+b^2
\end{equation}
\begin{equation} 
    \alpha = \beta^2_i + \gamma^2_i 
\end{equation}
  
\begin{align} 
    \alpha = \beta\\
    \gamma = \delta
\end{align}
\pagebreak
\section{minipages}
 
\subsection{Τι είναι το ubuntu}
 
\begin{minipage}{.40\linewidth}
\centering
  \includegraphics[width=0.85\linewidth]{ubuntu-logo.png}
 
\end{minipage}
\begin{minipage}{0.55\linewidth}
Το Ubuntu (IPA: /u'buntu/) είναι ένα ανοικτού κώδικα,
ελεύθερο και δωρεάν λειτουργικό σύστημα βασισμένο στον πυρήνα Linux.
Το όνομά του προέρχεται από την έννοια ubuntu των Ζουλού και Κόσα (Xhosa), που σημαίνει «Είμαι αυτό που είμαι λόγω αυτού που όλοι είμαστε».
\end{minipage}
\vspace{12pt}
 
Το ubuntu χωρίζεται στις εξής κατηγορίες βάσει του γραφικού περιβάλλοντος και του συντηρητή αυτού (maintainer\footnote{\url{https://en.wikipedia.org/wiki/Software_maintainer}})
\begin{table} [!hbp]
\centering
\begin{tabular}{ |l|l|l| }
\hline
\multicolumn{3}{ |c| }{\textbf{Διανομές Linux}} \\
\hline
\textbf{Όνομα} & \textbf{Γραφικό περιβάλλον} & \textbf{Maintainer} \\ \hline
\multirow{1}{*}{Ubuntu} & Unity & Canonical \& Κοινότητα \\
 \hline
 Kubuntu & KDE & Κοινότητα \\ \hline
 Xubuntu & XFCE & Κοινότητα \\ \hline
\multirow{1}{*}{Lubuntu} & LXDE & Κοινότητα \\ \hline
Ubuntu Gnome & Gnome Shell & Κοινότητα \\ \hline
Ubuntu Mate & Mate & Κοινότητα \\ \hline
\end{tabular}
\caption[Table caption text]{Κατηγορίες Διανομών Ubuntu ανάλογα με το γραφικό περιβάλλον}
\label{table:name}
\end{table}
\pagebreak
\newpage
\subsection{Πίνακες μαθηματικών}
\begin{minipage}{.65\linewidth}
Στα μαθηματικά, ένας πίνακας είναι μια ορθογώνια διάταξη αριθμών, συμβόλων, ή εκφράσεων, διατεταγμένων σε σειρές και στήλες. 
Τα μεμονωμένα στοιχεία σε ένα πίνακα ονομάζονται στοιχεία ή εγγραφές του. Ένα παράδειγμα πίνακα 4 γραμμών και 3 στηλών είναι:
\end{minipage}
\begin{minipage}{0.33\linewidth}
 
\[
  A = 
  \begin{bmatrix} 
    x_{11} & x_{12} & x_{13}\\
    x_{21} & x_{22} & x_{23}\\
    x_{31} & x_{32} & x_{33}\\
    x_{41} & x_{42} & x_{43}
  \end{bmatrix}
\]
 
\end{minipage}
\newpage
\section{Δημιουργία Λιστών}
\begin{minipage}{0.45\linewidth}
\subsection{Λίστα με αριθμούς}
\begin{enumerate}
\item Κείμενο λίστας
\item Κείμενο λίστας
\item Κείμενο λίστας
\item Κείμενο λίστας
\item Κείμενο λίστας
\end{enumerate}
\end{minipage}
\begin{minipage}{0.45\linewidth}
\centering
\subsection{Λίστα χωρίς αριθμούς}
\begin{itemize}
\centering
\item Κείμενο λίστας
\item Κείμενο λίστας
\item Κείμενο λίστας
\item Κείμενο λίστας
\item Κείμενο λίστας
\end{itemize}
\end{minipage}
 
\end{document}

Δημιουργία minipages

Τα minipages είναι μικρές σελίδες μέσα στο κείμενο μας όπου εμείς οι ίδιοι μπορούμε να ορίσουμε το μέγεθος το περιεχόμενο και όποια επιμέρους χαρακτηριστικά εμείς θελήσουμε (μην ξεχνάτε η LaTeX λατρεύει της οδηγίες, όσο και να μη μας αρέσει). Στο κείμενο μας δημιουργήσαμε 6 minipages τα οποία τοποθετήθηκαν έτσι ώστε να έχει το κείμενο μας μια πιο ακαδημαϊκή έκφραση. Τα minipages θα εισαχθούν γράφοντας

\begin{minipage}
...
\end{minipage}

Παρατηρήσαμε στον παραπάνω κώδικα ότι τα minipages μας έχουν επιπρόσθετα την παράμετρο {\linewidth}. Αυτό γιατί θέλουμε να εισάγουμε μόνο σε ένα κομμάτι της γραμμής την minipage και στο υπόλοιπο να κάνουμε κάτι άλλο. Από προσωπική εμπειρία όταν θέλουμε κείμενο και εικόνα ή κάτι άλλο μαζί, τότε καλό είναι να δημιουργήσουμε 2 minipages με μοιρασμένα τα ποσοστά στο {\linewidth}. Δηλαδή

\begin{minipage}{0.4\linewidth}

...

\end{minipage}

\begin{minipage}{0.6\linewidth}

...

\end{minipage}

Έτσι θα δημιουργήσουμε 2 minipages δίπλα δίπλα, που θα καταλαμβάνουν το 40% και 60% αντιστοίχως του μήκους της γραμμής του κειμένου. Προσοχή!!! Ενδεχομένως να εμφανιστεί warning στο κάτω μέρος του log του texmaker αλλά η απαλοιφή των warnings δεν είναι πανάκεια, εφόσον το κείμενο μας έχει την επιθυμητή μορφή. Συνήθως τα warnings των minipages διορθώνονται με μια μικρή μείωση του ποσοστού δίπλα από το linewidth (ξεκινώντας από το μεγαλύτερο). Συνιστάται να προσπαθούμε να εξαλείφουμε τα warnings γιατί στην πορεία μαθαίνουμε πολύ περισσότερα πέρα από την απαλοιφή τους.

Δημιουργία πινάκων

Πίνακες με το πακέτο multirow

Το πακέτο multirow είναι το πλέον βασικό πακέτο για τη δημιουργία όμορφων πινάκων μέσα στο κείμενο μας αλλά θέλει κάποια προσοχή στις παραμέτρους με τους οποίους θα ξεκινήσουμε ούτως ώστε να κάνουμε τον πίνακα μας σωστό και ευανάγνωστο. Στο παράδειγμα μας δημιουργήσαμε έναν πίνακα εισάγοντας

\begin{table} [!hbp]
\centering
\begin{tabular}{ |l|l|l| }
...
\end{tabular}
\caption[Table caption text]{Το όνομα του πίνακα μας}
\label{table:name}
\end{table}

Δίπλα από την εντολή \begin{tabular} τοποθετήσαμε το σύμβολο { | l | l | l | }  το οποίο θα ορίσει την μορφή του πίνακα μας. Εν προκειμένω ορίσθηκε η δημιουργία πίνακα 3 στηλών με διαχωριστικές γραμμές μεταξύ τους αλλά και γραμμές στις άκρες τους. Στη συνέχεια μέσω της εντολής \hline θα εισάγουμε γραμμές για τον οριζόντιο διαχωρισμό του πίνακα μας. Αρχικά θα ορίσουμε το όνομα του πίνακα μας μέσω της εντολής

\multicolumn{3}{ |c| }{Όνομα πίνακα} \\

Το {3} ορίζει τον αριθμό των στηλών ενώ το { |c| } λέει στη LaTeX να κεντράρει τον τίτλο του πίνακα μας ό οποίος ακολουθεί. Παρατηρούμε ότι στο τέλος της γραμμής αλλάζουμε γραμμή και αυτό κρίνεται απαραίτητο ειδικά στους πίνακες, ειδάλλως το αποτέλεσμα θα απέχει κατά πολύ από το επιθυμητό. Συνεχίζουμε με  το διαχωρισμό του τίτλου με την εισαγωγή μιας ακόμη γραμμής. Ακολούθως τα περιεχόμενα κάθε στήλης διαχωρίζονται με το σύμβολο & και πάντοτε στο τέλος αλλαγή γραμμής με την εισαγωγή \\ .

Εύλογα θα ρωτήσει κάποιος: Και αν σε ένα κελί θέλω περισσότερα του ενός στοιχεία; Τότε θα χρησιμοποιηθεί η εντολή multirow και θα εισαχθεί στο κείμενο μας κάπως έτσι

\multirow{4}{*}
{Περιεχόμενο 1ου κελιού} & Περιεχόμενο 2ου κελιού & Περιεχόμενο 3ου κελιού \\
 & Περιεχόμενο 2ου κελιού & Περιεχόμενο 3ου κελιού \\
 & Περιεχόμενο 2ου κελιού & Περιεχόμενο 3ου κελιού \\
 & Περιεχόμενο 2ου κελιού & Περιεχόμενο 3ου κελιού \\
\hline

Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να πειραματιστούμε με ότι μας βολεύει καλύτερα και φυσικά κάνοντας και χρήση bold ή και πλάγιων γραμματοσειρών με την χρήση των αντίστοιχων εντολών. Τέλος με τον την εντολή \caption όπως διατυπώνεται στον κώδικα μπορούμε να δώσουμε και όνομα στον πίνακα μας.

Δημιουργία μαθηματικών πινάκων

Για τη δημιουργία μαθηματικών πινάκων (και ότι σχετίζεται με τη LaTeX) μπορείτε να βρείτε περισσότερα εδώ και ενδεικτικά αναφέρουμε ότι για την δημιουργία πίνακα με αγκύλες αρκεί η εισαγωγή του παρακάτω κώδικα

\[
  A = 
  \begin{bmatrix} 
    x_{11} & x_{12} & x_{13}\\
    x_{21} & x_{22} & x_{23}\\
    x_{31} & x_{32} & x_{33}\\
    x_{41} & x_{42} & x_{43}
  \end{bmatrix}
\]

Όπου Χ με τους αντίστοιχους δείκτες είναι τα στοιχεία του πίνακα μας.

Δημιουργία Λιστών

Τα τελευταία 2 minipages τα δημιουργήσαμε (για κανένα άλλο λόγο πέρα ότι απλά μπορούσαμε :) ) για να δούμε πως κάνουμε λίστες στη LaTeX και πόσο εύκολο είναι αυτό. Μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι είναι από τα πιο εύκολα πράγματα που μπορείτε να κάνετε αρκεί να εισάγετε την εντολή

\begin{enumerate}
\item Κείμενο λίστας
\item Κείμενο λίστας
\item Κείμενο λίστας
\item Κείμενο λίστας
\item Κείμενο λίστας
\end{enumerate}

Αυτό ήταν!!! Όχι και τόσο δύσκολο!!! Αν θέλουμε να μην έχουμε νούμερα στη λίστα μας αλλά bullet points το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να αλλάξουμε το enumerate σε itemize στην αρχή και στο τέλος της λίστας όπως φαίνεται και στον κώδικα μας.

Τι μάθαμε

Σήμερα κουραστήκαμε λίγο παραπάνω. Λερώσαμε τα χέρια μας, δημιουργήσαμε τα πρώτα minipages, τους πρώτους μας πίνακες (μαθηματικούς και μη), κάναμε λίστες και τέλος δημιουργήσαμε και τη δική μας εντολή (\blankpage). Τώρα είμαστε έτοιμοι να πάμε ακόμη βαθύτερα, δημιουργώντας μια σωστή βιβλιογραφία για να έχουμε μια βασική αλλά ουσιώδη γνώση της LaTeX ούτως ώστε τα κείμενα μας να ξεχωρίζουν από το σωρό (πιστέψτε μας, ξεχωρίζουν με άνεση) των κειμένων που έχουν συνταχθεί σε συμβατικούς κειμενογράφους.

Για να σας επιβραβεύσουμε για την υπομονή σας, σας δίνουμε το αποθετήριο του αρχείου του παρόντος άρθρου να πειραματιστείτε, να κάνετε τις παρατηρήσεις σας ή ακόμη να το τροποποιήσετε βάσει των αναγκών σας.

Το αρχείο βρίσκεται εδώ:

• Αποθετήριο Github (για git clone): https://github.com/CerebruxCode/LaTeX
• Απευθείας λήψη

Σε περίπτωση που θέλετε επιθυμείτε την χρήση απευθείας του αποθετηρίου μπορείτε να κάνετε χρήση του Git, μπορείτε να διαβάσετε εκτενείς οδηγίες εδώ:

• Οδηγός χρήσης Git – Github

Σε επόμενο άρθρο θα αναφερθούμε στη βιβλιογραφία, πως κάνουμε σωστές παραπομπές αλλά και στη δημιουργία περιεχομένων. Δεν θα σταματήσουμε ποτέ να αναφέρουμε ότι η εξάσκηση είναι το σημαντικότερο κομμάτι στην εκμάθηση της LaTeX και σε περίπτωση που υπάρξει πρόβλημα, μπορούμε μαζί να το λύσουμε ούτως ώστε να προχωρήσουμε παρακάτω.