Το πρόβλημα με την βιωσιμότητα του ανοιχτού κώδικα

Πως ο ελεύθερος και ανοιχτός κώδικας μπορεί να είναι βιώσιμος ; Πως επωφελούνται οι επιχειρήσεις από την εθελοντική εργασία χιλιάδων ανεξάρτητων προγραμματιστών ; Υπάρχει κίνδυνος από τέτοιου είδους εξαρτώμενη σχέση ;

Όπως είχα γράψει και στο σχετικό άρθρο <<Ο ανοιχτός κώδικας εξοικονομεί μεν χρήματα, πως όμως βγάζουμε χρήματα από αυτό ;>> οι διάφορες εταιρίες και οργανισμοί χρησιμοποιούν ελεύθερο λογισμικό / ανοιχτού κώδικα για διάφορους λόγους αλλά ο κυριότερος από όλα είναι η εξοικονόμηση χρημάτων. Οπότε μένει στον προγραμματιστή η την εταιρεία που αναπτύσσει αυτό το λογισμικό να βρει τρόπο πως θα μετατρέψει τις εργατοώρες που ξοδεύει στην ανάπτυξή του λογισμικού, σε χρήμα.

Το πρόβλημα ξεκινάει όταν μια επιχείρηση παρέχει υπηρεσίες στους πελάτες της και κάποια απο αυτές τις υπηρεσίες βασίζεται σε κάποιο ανοιχτό κώδικα ή εθελοντική εργασία ενός προγραμματηστή μιας κοινότητας. Όπως έχω αναλύσει εκτενώς στο άρθρο <<Το χρήμα, ο κώδικας και το μέλλον μιας κοινότητας>> υπάρχει ένας αδύναμος κρύκος στην σχέση επιχείρησης – κοινοτητας – ανοιχτού κώδικα και αυτό είναι ο άνθρωπος.

Πρόσφατα λοιπόν, επαναλήφθηκε το ίδιο πρόβλημα «εξάρτησης εταιριών στην εθελοντική εργασία» προγραμματιστών ανοιχτού κώδικα. Ένας maintainer (jonathonf) αρκετών πακέτων λογισμικού ανοιχτού κώδικα, αποφάσισε να απενεργοποιήσει την δημόσια πρόσβαση στα αποθετήρια τους διαμαρτυρόμενος για την καταχρηστική συμπεριφορά των εταιρειών που βασίζονται σε αυτά τα πακέτα. Όπως αναφέρει στην ανάρτησή του:

Θα απενεργοποιήσω τα περισσότερα PPA μου λόγω της συνεχιζόμενης και επίμονης κατάχρηστικής συμπεριφοράς εταιρειών που χρησιμοποιούν τα πακέτα αυτά για εμπορικό κέρδος με κατάφωρη αγνόηση της γνώσης και της προσπάθειας που απαιτείται για τη διατήρησή τους. Αυτές οι εταιρείες είναι πολύ ευτυχείς να χρεώνουν χιλιάδες δολάρια ανά μήνα για το προϊόν / υπηρεσία τους, αλλά όταν κάνουν ένα αίτημα [σε εμένα η κάποιον απο την κοινότητα] δεν θα πληρώσουν απολύτως για κάποιον άλλο χρόνο.

πηγη: https://launchpad.net/~jonathonf

Ως εκ τούτου, μερικά σημαντικά PPA (π.χ. FFmpeg 4.2+, ZFS, Ansible) δεν είναι δημόσια προσβάσιμα.

Ένα παρόμοιο περιστατικό είχε συμβεί με το λογισμικό UKUU το οποίο πλέον είναι κλειστού κώδικα και πρέπει να το αγοράσεις. Αυτό συνέβη διότι ο δημιουργός του είδε ότι οι προσπάθειές του δεν είχαν κάποια βιώσιμη ανταπόκριση από τους χρήστες σε σχέση για παράδειγμα με ένα άλλο project που είχε αναπτύξει (βλέπε TimeShift).

Το 2015 μετά από ένα κρίσιμο σφάλμα στον κώδικα του GPG, ένα λογισμικό ανοιχτού κώδικα που χρησιμοποιούν εταιρείες αλλά και άλλα λογισμικά σε όλο το κόσμο, βρέθηκε ότι αυτό το καίριο λογισμικό το συντηρούσε ένα άτομο. Χιλιάδες υπηρεσίες που χρησιμοποιούν αυτό το λογισμικό, ποτέ δεν σκέφτηκαν να χρηματοδοτήσουν το project. Ευτυχώς, την τελευταία στιγμή οι μεγάλες εταιρείες όπως Faebook, Google κ.α. έμαθαν ότι ο άνθρωπος είναι στα πρόθυρα να παρατήσει το project και άρχισαν να το χρηματοδοτούν.

Πως μπορεί να λυθεί το πρόβλημα της βιωσιμότητας του ανοιχτού κώδικα

Όπως αναφέρει ο Jonathonf στην ανάρτησή του, σε περίπτωση που είναι κάποια εταιρεία και θέλει να «χρηματοδοτήσει» ένα PPA για να παραμείνει δημόσιο, είτε άμεσα το ίδιο το PPA είτε έμμεσα μέσω συνεισφορών της ‘ιδιας εταιρείας σε κάποιο ανάντη έργο τότε θα πρέπει να έρθει σε επαφή μαζί του.

Με αυτόν τον τρόπο, ο Jonathonf προσπαθεί να διαμαρτυρηθεί για τις επιχειρήσεις που δεν έχουν προβλέψει στην 4μηνη ανασκόπηση των τζίρων τους να αποδώσουν ένα ελάχιστο ποσό σε έργα ανοιχτού κώδικα πάνω στα οποία βασίζονται μεγάλα τμήματα των υπηρεσιών τους.

Τέτοιου είδους κινήσεις, πιστεύω θα πρέπει να γίνουν μαζικότερες μπας και ταρακουνήσουν την ηρεμία τους. Έχοντας προσωπική εμπειρία από λογισμικά που έχω αναπτύξει (π.χ. uCareSystem, Sysglance κ.α.) με κάποια από αυτά να φτάνουν σε εκατοντάδες χιλιάδες downloads, μερικές φορές τα αιτήματα για αλλαγές, τροποποιήσεις, νέα χαρακτηριστικά ξεπερνούν κάθε όριο ηθικής και σεβασμού στον χρόνο που απαιτούνται για να υλοποιηθούν. Τέτοιες συμπεριφορές προσβάλουν και θέτουν σε κίνδυνο το όλο κίνημα του ελεύθερου λογισμικού.

Θα συμφωνήσω λοιπόν ότι, όταν μια εταιρεία, υπηρεσία η προϊόν χρησιμοποιεί έστω και μια γραμμή κώδικα από ελεύθερο λογισμικό, ή μετάφραση, ή τον χρόνο από κάποιον που το πακετάρει ή τον συντηρεί, θα πρέπει να διαθέσει υλικές η άυλες υπηρεσίες πίσω στο έργο ή τον προγραμματιστή.

Επίλογος

Αυτή τη στιγμή, το status quo είναι ότι οι δημιουργοί έργων ανοιχτού κώδικα παράγουν τεράστια υπεραξία και στη συνέχεια οι μεγάλες εταιρείες αλλά και οι νεοσύστατες επιχειρήσεις (συνήθως οι εταιρείες SaaS) χρησιμοποιούν όλη αυτή την υπεραξία προς όφελός τους.

Οι προγραμματιστές αλλά και οι συντηρητές ανοιχτού κώδικα, σε γενικές γραμμές, υποστηρίζουν κάθε εγχείρημα χρηματοδότησης. Από την άλλη οι «καταναλωτές» του ελεύθερου και ανοιχτού λογισμικού (εταιρείες – ιδιώτες), όχι και τόσο πολύ.

Κάποια λοιπόν στιγμή θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι ότι το ελεύθερο και ανοιχτού κώδικα λογισμικό είναι κώδικας που παράγεται από την ανθρωπότητα, για την ανθρωπότητα και αποτελεί πνευματική-πολιτισμική κληρονομιά και πρέπει όπως στις τέχνες, την μουσική, τον εθελοντισμό, στους μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς κ.α. να γίνουν προσπάθειες προστασίας της βιωσιμότητας τους.

Παραπομπές:

• Μέθοδοι ανάλυσης συντηρησιμότητας και βιωσιμότητας έργων ελεύθερου λογισμικού / λογισμικού ανοιχτού κώδικα (2011 Διδακτ. Διατριβή, Ιωάννης Μ. Σαμολαδάς, ΑΠΘ)
• Sustainability of open-source projects (Ανάρτηση του Jonothon)
• Recap of the funding experiment (Feross Aboukhadijeh)